Kinh Thánh cũng khẳng định là “ người giàu vào thiên đường khó hơn con lạc đà đi lọt qua mũi kim”. Có thể nói là tôi không ưa tiền, nếu không phải là thù ghét….
Tuy nhiên, tôi khám phá rất nhanh một điều: tất cả những gì hay những người tôi yêu thương đều “cần” và “yêu” tiền.
Tôi lớn lên trong một gia đình trung bình, không nhiều tiền bạc, nhưng có một tuổi thơ tương đối êm đềm dịu ngọt. Sàigòn những thập niên 50’s, 60’s trong các khu phố quanh vườn Tao Đàn là những chuỗi ngày của bướm hoa và chim chóc. Rồi 3 năm trên những đối thông vắng lạnh quanh Yersin Đà Lạt cũng là những hồi ức của nô đùa, khám phá đầy tiếng cười. Bạn bè chúng tôi chỉ có một món đồ chơi duy nhất là quả bóng cao su trúng được từ một giải thưởng ở trường. Tất cả đồ chơi còn lại đều do tài sáng tạo của chúng tôi bằng các vật dụng lượm lặt quanh nhà. Tôi hoa mắt khi dẫn con nhỏ lần đầu vào Toys”R”Us để hắn chọn quà.
Tư duy về tiền bạc
Bước vào đại học, tôi say mê với những văn phẩm nghệ thuật mang mầu sắc đấu tranh xã hội và hiện sinh từ Kafka, Camus, Kierkegaard ..Tôi có một thái độ rất thịnh hành ngày đó là coi thường những doanh gia (gọi là trọc phú) và tiền bạc (như thầy giảng, không có đồng tiền nào mà không dính đến tội ác). Rồi Kinh Thánh cũng khẳng định là “ người giàu vào thiên đường khó hơn con lạc đà đi lọt qua mũi kim”. Có thể nói là tôi không ưa tiền, nếu không phải là thù ghét.
Tuy nhiên, tôi khám phá rất nhanh một điều: tất cả những gì hay những người tôi yêu thương đều “cần” và “yêu” tiền.
Một lần tôi bày tỏ hăng say với một cô bạn gái,” có những thứ mà đồng tiền không mua được”. Cô cười,” vậy là anh không biết shop (mua sắm)”. Tôi cũng cảm nhận là sau những lần thất bại trên thương trường, tôi vẫn được thỏai mái hơn khi còn chút tiền. Thật đúng như cô đào Zsa Zsa Gabor nói, “ Khóc đâu cũng là khóc, nhưng tôi thích khóc trong chiếc xe Rolls Royce”.
Quyến rũ của tiền bạc
Tôi bắt đầu đi vào một thái cực khác, có lẽ là “dark side” (phần đen) như truyện Star War. Tôi bắt đầu say đắm người vợ (tiền) mà mình đã không biết yêu khi cưới. Tôi yêu tiền như một đứa bé lần đầu bước vào tiệm kẹo. Trong các lớp tâm lý sơ đẳng, sách vở dạy rằng con người bị chi phối và thúc đẩy bởi bốn động lực chính: quyền lực, danh vọng, tiền bạc và “hóc môn” (hormones). Hóc môn là ăn, nhậu, sex và thuốc. Mỗi người một kiểu, người thích món này hơn món khác, người thích vài món, những anh chị mê cả bốn món thường vào tù rất sớm. Tôi thì chỉ thích tiền.
Suốt thời trung niên, từ năm 30 tuổi đến gần đây, tôi thấy đồng tiền là tất cả. Nó cho tôi những tác phẩm tuyệt vời như chiếc xe Lamborghini vàng tôi mua tặng mình năm sinh nhật 33 tuổi; như chiếc đồng hồ Oris Artelier vợ tôi mua cho hai đứa (his and her) trong một phút ngẫu hứng tại Monte Carlo; như chiếc du thuyền Feretti tôi chia sở hữu (share ownership) với 3 người bạn khác ở Miami; như cái condo nhỏ bé dễ thương cạnh bờ biển Puerto Viejo của Costa Rica; như những bộ viết máy mang các tên huyền thọai như Mont Blanc, Cartier, Montegrappa, Visconti…tôi dã tốn công sưu tập suốt 25 năm.
Đồng tiền cũng cho tôi những trải nghiệm khó quên như chuyến du hành lạ lùng vào Tây Tạng huyền bí vào năm 1979 (rất ít người được phép thăm); như chuyến leo núi ở Cerro Castor phía nam Argentina đầy mạo hiểm (súyt bị môt trận bão tuyết chôn vùi); như lần đi dã ngọai safari ở Kenya nóng bức với một người tình Rawandan đen hơn than đá.
Tôi quên mất những mặt trái của đồng tiền để chỉ còn say đắm với lợi ích. Tôi cho rằng ba lợi ích lớn nhất của đồng tiền nhìn từ góc cạnh trí thức là tự do, thì giờ và nhân tính.
Những người thực sự giàu ít khi phải làm những gì họ không muốn. Họ cũng không bị buộc phải sống ở một nơi nào, với những người họ không thích hay chịu đựng những áp đặt ngược đời. Họ cũng có nhiều thì giờ hơn để chăm chú vào trọng điểm công việc vì đã có nhiều nhân viên phụ làm các việc lặt vặt. Nhờ vậy, họ có thời gian để thưởng thức văn hóa nghệ thuật nhiều hơn. Nhờ đồng tiền, những người giàu có thường rộng luợng quyên tặng cho những nạn nhân kém may mắn của xã hội. Họ cũng không bị những mặc cảm thua kém chi phối, nên nhân cách họ thường cởi mở và dễ thích hợp.
Giới hạn của tiền bạc
Nhưng thực tế thường phức tạp và nhiều thách thức hơn lý thuyết. Tôi tin rằng có rất nhiều người giàu đạt được những tự do, thì giờ và nhân cách do đồng tiền mang lại. Warren Buffett và Bill Gates là hai thí dụ điển hình. Tuy vậy, phần lớn những người giàu tôi quen biết, cũng như chính cái “tôi” đáng ghét lúc xưa, phải loay hoay trong cái bẫy của nghịch lý.
Trước hết, hành xử hàng ngày cùa chúng tôi bị giới hạn vào trách nhiệm phải có với cổ đông, với nhân viên, với khách hàng, với quyền lợi và thương hiệu của doanh nghiệp, và với cả cộng đồng chung quanh. Chúng tôi không thể nói hay làm những gì có thể gây hại đến những đối tác này. Bản thân chúng tôi cũng không có quyền bị bệnh nữa. Tuy không như Steve Jobs đã làm cổ phiếu Apple giảm 8% khi tin ông bị ung thư loan truyền, tôi và ban quản lý cũng phải dấu chuyện tôi phải mổ tim (heart attack) vào năm 1999 để tránh ảnh hưởng xấu trên cổ phiếu của công ty Hartcourt bé xíu.
Chúng tôi cũng bận rộn khủng khiếp khi giàu có. Với những báo cáo, tin tức, Emails và điện thọai thường xuyên, chúng tôi may mắn lắm mới có thì giờ nhàn rỗi để đọc hết một cuốn sách trên 500 trang. Những tiệc tùng lễ hội liên tiếp không cho chúng tôi thời gian để thư giãn với gia đình bạn bè. Bao nhiêu liên hệ thân tình sâu xa đã bị sự giàu có chia cắt.
Rồi đến những họat động xã hội thiện nguyện. Dù rộng lượng, nhiều người trong chúng tôi cũng không muốn danh nghĩa hay tiền bạc bị lạm dụng cho những mục tiêu đen tối. Hơn nữa, khi mở lòng giúp với vài trăm dollars nghe thật dễ dàng; vấn đề trở nên phức tạp khi số tiền lên đến cả triệu dollar. Bộ phận kế tóan, thuế vụ, pháp lý và PR phải nhẩy vào để khán duyệt và chỉ dẫn.
Những phúc lộc không tiền
Tôi vẫn yêu tiền. Dù nó mang đến hạnh phúc hay đau khổ, đồng tiền vẫn là người vợ, người tình và người bạn tuyệt vời. Nhưng tôi cũng không bao giờ quên những phúc lộc không cần có tiền, không cần mua hay thâu tóm. Chẳng hạn cuốn truyện The Catcher On The Rye và Dr. Zhivago tôi tình cờ đọc lại sau 40 năm, vào một buổi chiều đi lạc vào thư viện ở New Delhi. Tiếng cười trong trẻo của đứa con trai ở phòng cạnh bên khi hắn thì thầm với bạn gái qua điện thọai về chuyến đi chơi của hai cha con ở New York. Khuôn mặt rực rỡ của một người con gái tóc vàng trong một buổi sáng mùa thu qua công viên Luxembourg nhìn lá vàng.
Tôi hiểu lời của Sartre rằng,” Chúng ta nô lệ cho những gì mình sở hữu” (We are possessed by what we possess). Và tôi vẫn xin được nói với tiền như một bài nhạc tình nào đó của Trịnh Công Sơn,” Dù đến rồi đi, tôi cũng xin tạ ơn người, tạ ơn đời, tạ ơn ai…đã cho tôi còn những ngày ngồi mơ ước.. .”
Dr. Alan Phan, Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa
7 August 2011
T/S Alan Phan là Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa tại Hong Kong và Shanghai. Du học Mỹ từ năm 1963, ông đã làm việc tại nhiều công ty đa quốc gia ở Wall Street và phát triển công ty Hartcourt của mình thành một tập đoàn niêm yết trên sàn Mỹ với thị giá hơn 700 triệu dollars. Ông sống và làm việc tại Trung Quốc từ 1999. T/S Phan tốt nghiệp BS tại Penn State (Mỹ), MBA tại American Intercontinental (Mỹ), Ph.D tại Sussex (Anh) và DBA tại Southern Cross (Úc). Ông đã xuất bản 7 cuốn sách bằng Anh và Việt ngữ. Email của ông là aphan@asiamail.com và Web site cá nhân là www.gocnhinalan.com.
Phúc, Lộc, Thọ
Hôm trước tôi đọc bài “Các tỷ phú trong trí nhớ” của chú Alan với tấm ảnh minh họa giống hình ông Warren Buffett quảng tiền đi mà tôi thèm rỏ dãi . Tôi cứ chờ đợi mãi cái bài “Tiền ơi, xin chào mi…” của chú Alan vì đinh ninh là thể nào ông chú này Xuân đến cũng sẽ làm từ thiện vãi tiền đây. Thử chờ đọc xem ông ấy thả tiền ở đâu để mình còn kiếm vé máy bay về Việt nam mà xếp hàng vào Buffet chờ tiền lì xì.
Hôm nay đọc xong bài của chú Alan tôi thất vọng vô cùng. Đúng là ông chú này cao tay quá, cho tôi một bài học bổ ích là kỳ vọng càng cao thì thất vọng càng nhiều. Tôi nhớ đến một dự luật của một bà chính trị gia Đức là hôn nhân chỉ nên có hạn 7 năm thôi còn sau đó tự động hết hợp đồng không cần li dị. Ai muốn sống với nhau nữa thì đi thề thốt lại. Chú Alan sống với cái gọi là “người vợ, người tình và người bạn tuyệt vời” ấy hơn 40 năm rồi có khác. Duyên đã định, nợ thì có, mặn mà vẫn còn nhưng mà đã hết đi cái khát khao cháy bỏng của thời mới yêu. Và điều đáng buồn nhất là chú Alan chẳng chịu chào từ biệt “người tình tuyệt vời” của mình, để cô ta trôi nổi đi đâu cho tôi còn hí hửng.
Để “trả thù ngọt ngào nhất” việc chú Alan đã làm tôi “thấp thỏm”, hay làm tôi mê chuyện của chú đến quên công việc của mình, tôi xin tặng lại chú Alan và kể cho các BCA ba chuyện vui liên quan đến tam tài Phúc, Lộc, Thọ.
==========================================
Câu chuyên thứ nhất liên quan đến chữ Phúc.
Hạnh phúc là gì nhỉ? Bạn ơi đó là sự so sánh tương đối. Hồi tôi ở Việt Nam xưa đêm hè đang nóng bị mất điện đến khi có điện lại sao mà thấy hạnh phúc thế. Bây giờ ở bên Tây thì hạnh phúc như là có cái ô tô vậy. Sướng nhất là khi có xe mới, thứ hai là khi vứt đi được cái xe cũ. Vì thế dân IT đi làm thuê lâu lâu lại phải nhảy đi tìm việc mới để tìm cái cảm hứng mới và cảm giác sướng vì có cái mới và được nới cái cũ.
Dạo này tôi hay vào trang Góc nhìn Alanh Đờ Lông để thử vận may. Hàng ngày tôi vào đó, ước mong sẽ có một ngày một dialog hiện lên nhấp nháy và bảo rằng:
“Congratulations! Xin chúc mừng. Bạn là người may mắn hạnh phúc nhất trong số các BCA, bạn là độc giả thứ 10 triệu của Alan”
Giải thưởng đặc biệt: “Cấm IP và email của bạn vĩnh viễn không được vào đây.“
Thế có phải may không. Tôi lại chăm chỉ con kiến cày cuốc, việc gì mà lại nghe chuyện các ông tỷ phú giàu có cho thèm thuồng đến quên cả công việc chính của mình. Tay làm hàm nhai, bao nhiêu người thân của tôi ở đây, cả ở Việt Nam nữa, trông cậy vào đồng lương ít ỏi của tôi. IT phát triển nhanh lắm không học ngày nào là tụt lùi vời đồng nghiệp ngày ấy.
Thời buổi kinh tế suy thoái có công việc là Hạnh Phúc rồi, xe cũ cũng tốt, còn sướng hơn ông thất nghiệp, mất xe, mất vợ, mất tình nhân…
==========================================
Câu chuyên thứ hai liên quan đến chữ Lộc.
Một anh bạn làm đã lâu năm với một công việc cũng giống như sống với người vợ già nua vậy. Hàng ngày đến cơ quan ngồi chơi xơi nước, cuối năm viết báo cáo. Đã thế lại cứ hay bị hỏi: “Bao giờ mày lên trưởng phòng, sao mày mãi là phó phòng à?” Tức quá, có lần anh quyết định đi xem bói. Thày bói phán một câu lấp lửng. “Nhất sinh nhị, nhị sinh tứ, tứ sinh bát quái, bán quái sinh vạn vật.”. Anh bạn nghĩ bụng: cái ông thày bói Tàu này giỏi thật, hả nào nước ta xưa Sơn Thủy hữu tình là thế mà ông tổ ông ấy cũng xui được Sơn tinh đánh nhau với Thủy tinh. Ông bà Âu Lạc đang hạnh phúc tràn trề mà cũng bị xúi là không hợp để phải li thân, li dị.
Anh về nhà tâm sự với vợ hiền của mình ở nhà. “Mình ơi, nhìn cái mặt thằng trưởng phòng anh ghét quá, muốn chia nó làm đôi, không chia thì bao giờ anh mới lên trưởng phòng được.” Chị vợ thủ thỉ: “Anh à, theo em nghĩ thày bói nói sinh là đẻ chứ không phải là chia đâu”. Anh chịu nghe theo và hai vợ chồng đẻ thêm đứa con nữa. Ít lâu sau cơ quan anh đổi mới tổ chức, một phòng chia ra làm hai phòng. Anh đang phó phòng nghiễm nhiên lên trưởng phòng bên cạnh, bổng lộc lại đề huề.
Các bạn ạ, cứ gia trưởng ở đâu thì thì gia trưởng nhưng mà về nhà nghe lời vợ thì tốt hơn, có nhiều Lộc tự nhiên, hơn nữa, bất chiến tự nhiên thành.
==========================================
Câu chuyên thứ ba liên quan đến chữ Thọ.
Ông Thọ trong cổ tích Việt Nam là một ông sống lâu lên lão làng cái gì cũng biết nên thường được gọi là nhà điển sinh. Hồi trẻ con, bọn tôi cũng không có đồ chơi gì ngoài con ve, con dế mèn, con chôm chôm, con châu chấu, con chuồn chuồn, con bọ xít,… nhưng sao mà vẫn vui thế. Một trò chơi đồng dao trẻ con bọn tôi hay chơi là Rồng Rắn Lên Mây. Trẻ con bám vào đuôi nhau kéo đến nhà ông điển sinh và hỏi đủ thứ. Tất cả hát rằng:
Rồng Rắn Lên Mây
Có Cây Lúc Lắc
Có Nhà Điển Sinh
Thầy thuốc có nhà hay không?
Thầy thuốc bảo có nhà thì sẽ trả lời cho các câu hỏi, không thì sẽ đuổi đi rồng rắn lại. Một lần bọn trẻ con đã lớn rồi nên hỏi thày một câu hóc búa: “Tiền là gì”. Thày bí quá bắt tất cả tự kiểm điểm, tự trả lời lấy. Thế là mỗi đứa đọc một câu:
Tiền là Tiên là Phật
Là sức bật lò xo
Là thước đo lòng người
Là nụ cười tuổi trẻ
Là sức khỏe ông già
… và cứ thế cứ thế mỗi người thêm vào một câu để nói đến sức mạnh kỳ diệu của đồng tiền. Rồng rắn kéo dài mãi. Tôi đã xa nước mấy chục năm rồi mà vẫn vang bên tai điệp khúc thời trẻ thơ. Đoàn rồng rắn ấy cứ kéo dài mãi đến mức đủ Nối Vòng Tay Lớn từ mũi Cà Mau đến địa đầu Móng Cái để hàn gắn lại sơn hà….Nhưng tôi không còn thấy cái nụ cười hồn nhiên vô tư lự của đoàn rồng rắn lên mây ấy nữa.
Càng ngày sống trong một thế giới đầy vô lý, vô nghĩa, tôi càng nhớ tuổi thơ, và yêu những nhà điển sinh vui vẻ xa xưa. Một cuộc sống hiền hòa, những niềm vui nho nhỏ, kính lão đắc thọ.
Tuy nhiên, tôi khám phá rất nhanh một điều: tất cả những gì hay những người tôi yêu thương đều “cần” và “yêu” tiền.
Tôi lớn lên trong một gia đình trung bình, không nhiều tiền bạc, nhưng có một tuổi thơ tương đối êm đềm dịu ngọt. Sàigòn những thập niên 50’s, 60’s trong các khu phố quanh vườn Tao Đàn là những chuỗi ngày của bướm hoa và chim chóc. Rồi 3 năm trên những đối thông vắng lạnh quanh Yersin Đà Lạt cũng là những hồi ức của nô đùa, khám phá đầy tiếng cười. Bạn bè chúng tôi chỉ có một món đồ chơi duy nhất là quả bóng cao su trúng được từ một giải thưởng ở trường. Tất cả đồ chơi còn lại đều do tài sáng tạo của chúng tôi bằng các vật dụng lượm lặt quanh nhà. Tôi hoa mắt khi dẫn con nhỏ lần đầu vào Toys”R”Us để hắn chọn quà.
Tư duy về tiền bạc
Bước vào đại học, tôi say mê với những văn phẩm nghệ thuật mang mầu sắc đấu tranh xã hội và hiện sinh từ Kafka, Camus, Kierkegaard ..Tôi có một thái độ rất thịnh hành ngày đó là coi thường những doanh gia (gọi là trọc phú) và tiền bạc (như thầy giảng, không có đồng tiền nào mà không dính đến tội ác). Rồi Kinh Thánh cũng khẳng định là “ người giàu vào thiên đường khó hơn con lạc đà đi lọt qua mũi kim”. Có thể nói là tôi không ưa tiền, nếu không phải là thù ghét.
Tuy nhiên, tôi khám phá rất nhanh một điều: tất cả những gì hay những người tôi yêu thương đều “cần” và “yêu” tiền.
Một lần tôi bày tỏ hăng say với một cô bạn gái,” có những thứ mà đồng tiền không mua được”. Cô cười,” vậy là anh không biết shop (mua sắm)”. Tôi cũng cảm nhận là sau những lần thất bại trên thương trường, tôi vẫn được thỏai mái hơn khi còn chút tiền. Thật đúng như cô đào Zsa Zsa Gabor nói, “ Khóc đâu cũng là khóc, nhưng tôi thích khóc trong chiếc xe Rolls Royce”.
Quyến rũ của tiền bạc
Tôi bắt đầu đi vào một thái cực khác, có lẽ là “dark side” (phần đen) như truyện Star War. Tôi bắt đầu say đắm người vợ (tiền) mà mình đã không biết yêu khi cưới. Tôi yêu tiền như một đứa bé lần đầu bước vào tiệm kẹo. Trong các lớp tâm lý sơ đẳng, sách vở dạy rằng con người bị chi phối và thúc đẩy bởi bốn động lực chính: quyền lực, danh vọng, tiền bạc và “hóc môn” (hormones). Hóc môn là ăn, nhậu, sex và thuốc. Mỗi người một kiểu, người thích món này hơn món khác, người thích vài món, những anh chị mê cả bốn món thường vào tù rất sớm. Tôi thì chỉ thích tiền.
Suốt thời trung niên, từ năm 30 tuổi đến gần đây, tôi thấy đồng tiền là tất cả. Nó cho tôi những tác phẩm tuyệt vời như chiếc xe Lamborghini vàng tôi mua tặng mình năm sinh nhật 33 tuổi; như chiếc đồng hồ Oris Artelier vợ tôi mua cho hai đứa (his and her) trong một phút ngẫu hứng tại Monte Carlo; như chiếc du thuyền Feretti tôi chia sở hữu (share ownership) với 3 người bạn khác ở Miami; như cái condo nhỏ bé dễ thương cạnh bờ biển Puerto Viejo của Costa Rica; như những bộ viết máy mang các tên huyền thọai như Mont Blanc, Cartier, Montegrappa, Visconti…tôi dã tốn công sưu tập suốt 25 năm.
Đồng tiền cũng cho tôi những trải nghiệm khó quên như chuyến du hành lạ lùng vào Tây Tạng huyền bí vào năm 1979 (rất ít người được phép thăm); như chuyến leo núi ở Cerro Castor phía nam Argentina đầy mạo hiểm (súyt bị môt trận bão tuyết chôn vùi); như lần đi dã ngọai safari ở Kenya nóng bức với một người tình Rawandan đen hơn than đá.
Tôi quên mất những mặt trái của đồng tiền để chỉ còn say đắm với lợi ích. Tôi cho rằng ba lợi ích lớn nhất của đồng tiền nhìn từ góc cạnh trí thức là tự do, thì giờ và nhân tính.
Những người thực sự giàu ít khi phải làm những gì họ không muốn. Họ cũng không bị buộc phải sống ở một nơi nào, với những người họ không thích hay chịu đựng những áp đặt ngược đời. Họ cũng có nhiều thì giờ hơn để chăm chú vào trọng điểm công việc vì đã có nhiều nhân viên phụ làm các việc lặt vặt. Nhờ vậy, họ có thời gian để thưởng thức văn hóa nghệ thuật nhiều hơn. Nhờ đồng tiền, những người giàu có thường rộng luợng quyên tặng cho những nạn nhân kém may mắn của xã hội. Họ cũng không bị những mặc cảm thua kém chi phối, nên nhân cách họ thường cởi mở và dễ thích hợp.
Giới hạn của tiền bạc
Nhưng thực tế thường phức tạp và nhiều thách thức hơn lý thuyết. Tôi tin rằng có rất nhiều người giàu đạt được những tự do, thì giờ và nhân cách do đồng tiền mang lại. Warren Buffett và Bill Gates là hai thí dụ điển hình. Tuy vậy, phần lớn những người giàu tôi quen biết, cũng như chính cái “tôi” đáng ghét lúc xưa, phải loay hoay trong cái bẫy của nghịch lý.
Trước hết, hành xử hàng ngày cùa chúng tôi bị giới hạn vào trách nhiệm phải có với cổ đông, với nhân viên, với khách hàng, với quyền lợi và thương hiệu của doanh nghiệp, và với cả cộng đồng chung quanh. Chúng tôi không thể nói hay làm những gì có thể gây hại đến những đối tác này. Bản thân chúng tôi cũng không có quyền bị bệnh nữa. Tuy không như Steve Jobs đã làm cổ phiếu Apple giảm 8% khi tin ông bị ung thư loan truyền, tôi và ban quản lý cũng phải dấu chuyện tôi phải mổ tim (heart attack) vào năm 1999 để tránh ảnh hưởng xấu trên cổ phiếu của công ty Hartcourt bé xíu.
Chúng tôi cũng bận rộn khủng khiếp khi giàu có. Với những báo cáo, tin tức, Emails và điện thọai thường xuyên, chúng tôi may mắn lắm mới có thì giờ nhàn rỗi để đọc hết một cuốn sách trên 500 trang. Những tiệc tùng lễ hội liên tiếp không cho chúng tôi thời gian để thư giãn với gia đình bạn bè. Bao nhiêu liên hệ thân tình sâu xa đã bị sự giàu có chia cắt.
Rồi đến những họat động xã hội thiện nguyện. Dù rộng lượng, nhiều người trong chúng tôi cũng không muốn danh nghĩa hay tiền bạc bị lạm dụng cho những mục tiêu đen tối. Hơn nữa, khi mở lòng giúp với vài trăm dollars nghe thật dễ dàng; vấn đề trở nên phức tạp khi số tiền lên đến cả triệu dollar. Bộ phận kế tóan, thuế vụ, pháp lý và PR phải nhẩy vào để khán duyệt và chỉ dẫn.
Những phúc lộc không tiền
Tôi vẫn yêu tiền. Dù nó mang đến hạnh phúc hay đau khổ, đồng tiền vẫn là người vợ, người tình và người bạn tuyệt vời. Nhưng tôi cũng không bao giờ quên những phúc lộc không cần có tiền, không cần mua hay thâu tóm. Chẳng hạn cuốn truyện The Catcher On The Rye và Dr. Zhivago tôi tình cờ đọc lại sau 40 năm, vào một buổi chiều đi lạc vào thư viện ở New Delhi. Tiếng cười trong trẻo của đứa con trai ở phòng cạnh bên khi hắn thì thầm với bạn gái qua điện thọai về chuyến đi chơi của hai cha con ở New York. Khuôn mặt rực rỡ của một người con gái tóc vàng trong một buổi sáng mùa thu qua công viên Luxembourg nhìn lá vàng.
Tôi hiểu lời của Sartre rằng,” Chúng ta nô lệ cho những gì mình sở hữu” (We are possessed by what we possess). Và tôi vẫn xin được nói với tiền như một bài nhạc tình nào đó của Trịnh Công Sơn,” Dù đến rồi đi, tôi cũng xin tạ ơn người, tạ ơn đời, tạ ơn ai…đã cho tôi còn những ngày ngồi mơ ước.. .”
Dr. Alan Phan, Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa
7 August 2011
T/S Alan Phan là Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa tại Hong Kong và Shanghai. Du học Mỹ từ năm 1963, ông đã làm việc tại nhiều công ty đa quốc gia ở Wall Street và phát triển công ty Hartcourt của mình thành một tập đoàn niêm yết trên sàn Mỹ với thị giá hơn 700 triệu dollars. Ông sống và làm việc tại Trung Quốc từ 1999. T/S Phan tốt nghiệp BS tại Penn State (Mỹ), MBA tại American Intercontinental (Mỹ), Ph.D tại Sussex (Anh) và DBA tại Southern Cross (Úc). Ông đã xuất bản 7 cuốn sách bằng Anh và Việt ngữ. Email của ông là aphan@asiamail.com và Web site cá nhân là www.gocnhinalan.com.
Phúc, Lộc, Thọ
Hôm trước tôi đọc bài “Các tỷ phú trong trí nhớ” của chú Alan với tấm ảnh minh họa giống hình ông Warren Buffett quảng tiền đi mà tôi thèm rỏ dãi . Tôi cứ chờ đợi mãi cái bài “Tiền ơi, xin chào mi…” của chú Alan vì đinh ninh là thể nào ông chú này Xuân đến cũng sẽ làm từ thiện vãi tiền đây. Thử chờ đọc xem ông ấy thả tiền ở đâu để mình còn kiếm vé máy bay về Việt nam mà xếp hàng vào Buffet chờ tiền lì xì.
Hôm nay đọc xong bài của chú Alan tôi thất vọng vô cùng. Đúng là ông chú này cao tay quá, cho tôi một bài học bổ ích là kỳ vọng càng cao thì thất vọng càng nhiều. Tôi nhớ đến một dự luật của một bà chính trị gia Đức là hôn nhân chỉ nên có hạn 7 năm thôi còn sau đó tự động hết hợp đồng không cần li dị. Ai muốn sống với nhau nữa thì đi thề thốt lại. Chú Alan sống với cái gọi là “người vợ, người tình và người bạn tuyệt vời” ấy hơn 40 năm rồi có khác. Duyên đã định, nợ thì có, mặn mà vẫn còn nhưng mà đã hết đi cái khát khao cháy bỏng của thời mới yêu. Và điều đáng buồn nhất là chú Alan chẳng chịu chào từ biệt “người tình tuyệt vời” của mình, để cô ta trôi nổi đi đâu cho tôi còn hí hửng.
Để “trả thù ngọt ngào nhất” việc chú Alan đã làm tôi “thấp thỏm”, hay làm tôi mê chuyện của chú đến quên công việc của mình, tôi xin tặng lại chú Alan và kể cho các BCA ba chuyện vui liên quan đến tam tài Phúc, Lộc, Thọ.
==========================================
Câu chuyên thứ nhất liên quan đến chữ Phúc.
Hạnh phúc là gì nhỉ? Bạn ơi đó là sự so sánh tương đối. Hồi tôi ở Việt Nam xưa đêm hè đang nóng bị mất điện đến khi có điện lại sao mà thấy hạnh phúc thế. Bây giờ ở bên Tây thì hạnh phúc như là có cái ô tô vậy. Sướng nhất là khi có xe mới, thứ hai là khi vứt đi được cái xe cũ. Vì thế dân IT đi làm thuê lâu lâu lại phải nhảy đi tìm việc mới để tìm cái cảm hứng mới và cảm giác sướng vì có cái mới và được nới cái cũ.
Dạo này tôi hay vào trang Góc nhìn Alanh Đờ Lông để thử vận may. Hàng ngày tôi vào đó, ước mong sẽ có một ngày một dialog hiện lên nhấp nháy và bảo rằng:
“Congratulations! Xin chúc mừng. Bạn là người may mắn hạnh phúc nhất trong số các BCA, bạn là độc giả thứ 10 triệu của Alan”
Giải thưởng đặc biệt: “Cấm IP và email của bạn vĩnh viễn không được vào đây.“
Thế có phải may không. Tôi lại chăm chỉ con kiến cày cuốc, việc gì mà lại nghe chuyện các ông tỷ phú giàu có cho thèm thuồng đến quên cả công việc chính của mình. Tay làm hàm nhai, bao nhiêu người thân của tôi ở đây, cả ở Việt Nam nữa, trông cậy vào đồng lương ít ỏi của tôi. IT phát triển nhanh lắm không học ngày nào là tụt lùi vời đồng nghiệp ngày ấy.
Thời buổi kinh tế suy thoái có công việc là Hạnh Phúc rồi, xe cũ cũng tốt, còn sướng hơn ông thất nghiệp, mất xe, mất vợ, mất tình nhân…
==========================================
Câu chuyên thứ hai liên quan đến chữ Lộc.
Một anh bạn làm đã lâu năm với một công việc cũng giống như sống với người vợ già nua vậy. Hàng ngày đến cơ quan ngồi chơi xơi nước, cuối năm viết báo cáo. Đã thế lại cứ hay bị hỏi: “Bao giờ mày lên trưởng phòng, sao mày mãi là phó phòng à?” Tức quá, có lần anh quyết định đi xem bói. Thày bói phán một câu lấp lửng. “Nhất sinh nhị, nhị sinh tứ, tứ sinh bát quái, bán quái sinh vạn vật.”. Anh bạn nghĩ bụng: cái ông thày bói Tàu này giỏi thật, hả nào nước ta xưa Sơn Thủy hữu tình là thế mà ông tổ ông ấy cũng xui được Sơn tinh đánh nhau với Thủy tinh. Ông bà Âu Lạc đang hạnh phúc tràn trề mà cũng bị xúi là không hợp để phải li thân, li dị.
Anh về nhà tâm sự với vợ hiền của mình ở nhà. “Mình ơi, nhìn cái mặt thằng trưởng phòng anh ghét quá, muốn chia nó làm đôi, không chia thì bao giờ anh mới lên trưởng phòng được.” Chị vợ thủ thỉ: “Anh à, theo em nghĩ thày bói nói sinh là đẻ chứ không phải là chia đâu”. Anh chịu nghe theo và hai vợ chồng đẻ thêm đứa con nữa. Ít lâu sau cơ quan anh đổi mới tổ chức, một phòng chia ra làm hai phòng. Anh đang phó phòng nghiễm nhiên lên trưởng phòng bên cạnh, bổng lộc lại đề huề.
Các bạn ạ, cứ gia trưởng ở đâu thì thì gia trưởng nhưng mà về nhà nghe lời vợ thì tốt hơn, có nhiều Lộc tự nhiên, hơn nữa, bất chiến tự nhiên thành.
==========================================
Câu chuyên thứ ba liên quan đến chữ Thọ.
Ông Thọ trong cổ tích Việt Nam là một ông sống lâu lên lão làng cái gì cũng biết nên thường được gọi là nhà điển sinh. Hồi trẻ con, bọn tôi cũng không có đồ chơi gì ngoài con ve, con dế mèn, con chôm chôm, con châu chấu, con chuồn chuồn, con bọ xít,… nhưng sao mà vẫn vui thế. Một trò chơi đồng dao trẻ con bọn tôi hay chơi là Rồng Rắn Lên Mây. Trẻ con bám vào đuôi nhau kéo đến nhà ông điển sinh và hỏi đủ thứ. Tất cả hát rằng:
Rồng Rắn Lên Mây
Có Cây Lúc Lắc
Có Nhà Điển Sinh
Thầy thuốc có nhà hay không?
Thầy thuốc bảo có nhà thì sẽ trả lời cho các câu hỏi, không thì sẽ đuổi đi rồng rắn lại. Một lần bọn trẻ con đã lớn rồi nên hỏi thày một câu hóc búa: “Tiền là gì”. Thày bí quá bắt tất cả tự kiểm điểm, tự trả lời lấy. Thế là mỗi đứa đọc một câu:
Tiền là Tiên là Phật
Là sức bật lò xo
Là thước đo lòng người
Là nụ cười tuổi trẻ
Là sức khỏe ông già
… và cứ thế cứ thế mỗi người thêm vào một câu để nói đến sức mạnh kỳ diệu của đồng tiền. Rồng rắn kéo dài mãi. Tôi đã xa nước mấy chục năm rồi mà vẫn vang bên tai điệp khúc thời trẻ thơ. Đoàn rồng rắn ấy cứ kéo dài mãi đến mức đủ Nối Vòng Tay Lớn từ mũi Cà Mau đến địa đầu Móng Cái để hàn gắn lại sơn hà….Nhưng tôi không còn thấy cái nụ cười hồn nhiên vô tư lự của đoàn rồng rắn lên mây ấy nữa.
Càng ngày sống trong một thế giới đầy vô lý, vô nghĩa, tôi càng nhớ tuổi thơ, và yêu những nhà điển sinh vui vẻ xa xưa. Một cuộc sống hiền hòa, những niềm vui nho nhỏ, kính lão đắc thọ.
